Rosset Aleksander Henryk de (1866–1933), inżynier, przemysłowiec, działacz polityczny, poseł do Sejmu Ustawodawczego RP. Ur. w Warszawie, był synem Ottona, urzędnika, i Marii Luizy z Weychertów. Pradziad jego, emigrant francuski Dieudonné (?) de Fleury de Rosset, osiadł w Polsce w czasach Wielkiej Rewolucji Francuskiej.
R. uczył się w szkołach średnich w Odessie i Nowozybkowie, gdzie w r. 1883 zdał maturę. Od wczesnej młodości utrzymywał się z korepetycji. Studiował od r. 1883 na politechnice w Rydze i tu uzyskał dyplom inżyniera mechanika. Równocześnie odbywał też studia ekonomiczne. Należał w Rydze od r. 1883 do korporacji studenckiej «Arkonia», której następnie został prezesem. Pod jego redakcją ukazało się „Wspomnienie o 10-letniej działalności korporacji «Arkonia»” (Ryga 1889). W okresie studiów publikował w prasie krajowej liczne artykuły z dziedziny społeczno-ekonomicznej, m. in. Nowe przepisy o handlu trunkami w Rosji („Dzien. Łódz.” 1885), Przemysł fabryczny Cesarstwa i Królestwa (tamże 1887), Bank Włościański („Gaz. Pol.” 1887), Przemysł cukrowniczy („Gaz. Roln.” 1890–91); w „Prawdzie” (1888–90) ogłaszał korespondencje pt. Listy z nad Bałtyku.
Po powrocie do kraju w r. 1890 R. kierował budową browarów, a także był dyrektorem Tow. Akcyjnego Fabryki Maszyn «Syrena» w Warszawie. Dwukrotnie wybierano go na prezesa sekcji technicznej Tow. Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu. Był współzałożycielem i przez wiele lat gospodarzem Stow. Techników, a w r. 1902 członkiem komitetu budowy siedziby stowarzyszenia i autorem artykułu Gmach Stowarzyszenia Techników w Warszawie („Przegl. Techn.” 1907). Do ok. r. 1904 prowadził własne biuro techniczno-handlowe, w którym zajmował się dostawą maszyn i artykułów technicznych. Od r. 1905 kierował przedstawicielstwem przemysłu metalurgicznego i górniczego grupy towarzystw «Huty Bankowej» w Dąbrowie, Sosnowcu i Radomsku.
W r. 1905 rozpoczął R. szerszą działalność polityczną, biorąc udział w przygotowaniach strajków i zbieraniu funduszy na ten cel. Był współzałożycielem Związku Postępowo-Demokratycznego, a po wyodrębnieniu się z tego związku Polskiej Partii Postępowej (PPP) został członkiem jej zarządu, następnie zaś prezesem. Współpracował blisko z redakcjami związanych z tą partią, propagujących idee solidaryzmu, pism „Przełom”, „Jutro”, „Epoka”, zamykanych kolejno przez władze rosyjskie. R. opowiadał się za programem niepodległości występując przeciwko koncepcji autonomii. W okresie pierwszej wojny światowej, gdy PPP przyłączyła się do Koła Międzypartyjnego, R. został sekretarzem zarządu Koła. Obok prezesa Zygmunta Chrzanowskiego był najczynniejszym z jego członków. Wchodził w skład zarządu sekcji pracy Komitetu Obywatelskiego m. st. Warszawy, organizował giełdy pracy, uczestniczył w pracach komitetu obchodów 125 rocznicy ogłoszenia Konstytucji 3 maja. Ogłosił obszerną relację o dziejach stolicy w r. 1915 w okresie zmiany okupantów Warszawa w dniach przełomu („Kalendarzyk Polit.-Hist. m. stoł. Warszawy” 1916). W r. 1916 został wybrany do pierwszej Rady Miejskiej Warszawy. Wygłaszał na zebraniach Rady śmiałe mowy przeciwko nadużyciom władz niemieckich. Należał do organizatorów Związku Niezależności Gospodarczej (1916), na którego cotygodniowych zebraniach referował sprawy polityczne. Również co tydzień przewodniczył konspiracyjnym zebraniom PPP. W początku 1917 r. wraz z Wacławem Sieroszewskim redagował adres do prezydenta W. Wilsona. W maju t. r. podpisał w imieniu PPP deklarację stronnictw polskich w sprawie niepodległości Litwy i jej związków z Polską. Był też członkiem delegacji magistratu do spraw gospodarczych Milicji Miejskiej. W okresie okupacji niemieckiej w Warszawie opublikował ok. 150 broszur pod wspólnym tytułem „Z dokumentów chwili”. Miały one charakter nieregularnego pisma wydawanego konspiracyjnie. R. zamieszczał w nim dokumenty i informacje, które ze względów cenzuralnych nie mogły się ukazywać w prasie legalnej. W r. 1918 wybrano go do Rady Stanu, jednak w przeddzień jej otwarcia został wraz z kilkoma przedstawicielami Koła Międzypartyjnego aresztowany. Osadzono go w Cytadeli i oskarżono o przygotowywanie zbrojnego powstania oraz o wydawanie antyniemieckich publikacji. Wyrokiem niemieckiego sądu wojennego skazany został na 3 lata ciężkich robót. Do końca wojny był więziony na Mokotowie (z krótką przerwą spędzoną w obozie jeńców w Modlinie).
Zwolniony w listopadzie 1918 R. wyjechał do Krakowa wraz z przedstawicielami Koła Międzypartyjnego na rozmowy z Polskim Stronnictwem Ludowym – «Piast». W r. 1919 został wybrany w okręgu wyborczym nr 16 (m. Warszawa) z ramienia Związku Sejmowego Ludowo-Narodowego (ZSL-N) na posła do Sejmu Ustawodawczego. Był prezesem sejmowej Komisji Morskiej oraz członkiem Komisji Wojskowej, Zagranicznej, Przemysłowej i Komunikacyjnej, był też referentem budżetu Min. Przemysłu i Handlu oraz sprawozdawcą traktatów z Francją, Rumunią i Włochami. Zasłynął jako mówca. Początkowo był członkiem Klubu ZSL-N, latem 1919 opuścił go i we wrześniu t. r. utworzył ugrupowanie centrowe pod nazwą Zjednoczenie Mieszczańskie, któremu przewodniczył. Nie uzyskało ono silnej pozycji w Sejmie i zostało zlikwidowane wraz z rozwiązaniem parlamentu. W czasie wojny 1920 r. był R. członkiem Rady Obrony Państwa, w której występował w sprawach obrony Warszawy i autorytetu naczelnego wodza. Napisał przedmowę do wydawnictwa „Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą” (W. 1921). Był również członkiem Rady Miejskiej Warszawy II kadencji (1919–27), wchodził w niej do Komisji Spraw Ogólnych oraz przewodniczył kołu gospodarczemu.
Od r. 1922 R. podjął pracę w przemyśle ciężkim. Był przedstawicielem grupy towarzystw «Huta Bankowa», Centrali Zakupu Złomu Polskich Hut Żelaznych i Biura Sprzedaży Polskich Walcowni Rur. Współpracował też z Gwarectwem «Hrabia Renard», z Tow. Akcyjnym Przemysłu Metalurgicznego i Franko-Polskim Tow. Górniczym. Wchodził do Rady Polsko-Francuskiej Izby Handlowej. Od r. 1919 był współwłaścicielem Domu Handlowego Styczyński i Spółka. Posiadał 20-morgowe gospodarstwo koło Rozewia nad morzem oraz jezioro Rzuno w pow. kościerskim na Pomorzu. Był członkiem Związku Filistrów Arkonii i członkiem honorowym Centralnego Związku Felczerów RP. Zmarł 7 VIII 1933 w Rabce, został pochowany w katakumbach cmentarza Powązkowskiego w Warszawie. Był odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Kawalerskim francuskiej Legii Honorowej i komandorią Gwiazdy rumuńskiej.
R. był dwukrotnie żonaty: z Zofią z Benisławskich i z Anną z Ostrzeńskich; z pierwszego małżeństwa miał synów: Bogdana, Stanisława i Jana, z drugiego – syna Szczęsnego.
Fot. w: „Kur. Warsz.” 1933 Niedzielny Dod. Ilustr, do nr 194 s. 2, „Światowid” 1927 nr 2 s. 2; – W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Współcz. działacze polit., s. 62–3; Mościcki-Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27 (fot.); Rzepecki, Sejm RP 1919, s. 135 (fot.), 138, 280, 295; 1919–1929 Album pamiątkowe Rady miasta stołecznego Warszawy, W. 1929 (fot.); – Ajnenkiel A., Od rządów ludowych do przewrotu majowego, Wyd. 3, W. 1977; Cejot, Śp. inż. Aleksander de Rosset, „Kur. Warsz.” 1933 nr 187 s. 19; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej (fot.); Kozłowski C., Działalność polityczna Koła Międzypartyjnego w latach 1915–1918, W. 1967; Księga pamiątkowa „Arkonji” 1879–9/V–1929, W. 1929 cz. 1 s. 22, 24, 30, 33, 34 (fot. po s. 32), cz. 2 s. 26; Przyrembel Z., Stowarzyszenie Techników Polskich w Warszawie 1898–1933, W. 1938 s. 21, 33–4, 36, 49; Śp. Aleksander de Rosset, „Polska Gosp.” 1933 nr 28 s. 867; Śp. Aleksander de Rosset, „Świat” 1933 nr 28 s. 19 (fot.); – Księga adresowa byłych wychowańców Politechniki Ryskiej, W. 1905; Księga adresowa przemysłu fabrycznego w Królestwie Polskim, 1904; toż 1906; Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów, 1922; toż 1926; Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925, W. 1981; Rocznik polskiego przemysłu i handlu, W. 1932 poz. nr 6285; – „Kalendarzyk Polit.-Hist. m. stoł. Warszawy” 1916, 1917; „Kraj” 1903 nr 11 s. 9–10; „Kur. Warsz.” 1933 nr 187 s. 17, nr 189 s. 8, nr 190 s. 8; „Robotnik” 1933 nr 238 s. 1; „Rzeczpospolita” 1924 nr 343 wyd. por. s. 5; „Świat” 1916 nr 29 s. 5 (fot.); „Tyg. Ilustr.” 1919 nr 13 s. 204 (fot.); – B. Publ. w W.: rkp. nr 2703; – Informacje wnuczki Marii Borejszy z W.
Stanisław Konarski